the truman show

the truman show, medya ve gerçeklik üzerine düşünmemize olanak sağlayan bir film. hikayenin orta yerindeki truman burbank aslında haberi olmasa da tam bir medya kahramanı. katıksız bir “celebrity”. yaşadığı kasaba, çevresindeki insanlar, evindeki eşi. hepsi, truman’ın içinde bulunduğu yapay, kurmacadan ibaret dünyanın parçaları. bu dünyanın adı “the truman show”. daha ana rahmindeyken ne yaşayacağı planlanmış, doğduktan sonra da yetişkin olduktan sonra da aslında hala farkında olmadan uyumaya programlanmış bir kişi truman. isim seçiminden de anlaşılacağı üzere o şovun içindeki tek gerçek insan; yani tru-man. yanıbaşındakilerse oynayanlar, oynaması gerekenler. truman, prodüktör ve yönetmen christof’un televizyon dünyasındaki reality şovundaki kişiden başkası değil.

mevcut şovlardaki kişilerden tek farkı, uzun yıllar izlendiğinin farkında olmaması; yürürken, koşarken, yemek yerken, gülerken aslında bir nevi uykuda tutuluyor olması. bu haliyle de aslında medyadan gelen mesajları tüketen, tüketip mutlu olduğunu farzeden, sistemi sorgulamaya gerek duymayan yığınların uyku halinin bir simgesi.

filmde, truman’ın yaşadığı seahaven, aslında dev bir film platosundan başka bir şey değil. platonun içindekiler de şovun katılımcıları. bu “müthiş” şovun arkasındaki isim ise christof. şovu kontrol eden bir “insan-tanrı”. christof’un ismi de truman’ın isminde olduğu gibi özel bir anlam taşıyor: christ-of. isa’yı, tanrı’yı çağrıştırıyor. christof, bir ekiple çalışıyor. ve herkesin tek amacı seyirciyi ekranda tutmak. yani şovu devamlı kılmak.

christof, kontrol odasındaki görünümüyle orwell’in romanındaki big brother’ı, odadaki kameralar, yine orwell’in romanındaki görebilen, konuşabilen, hissedebilen ekranları (telescreen) çağrıştırıyor.

izleyici açısından bakıldığında the truman show, eleştrisini bizimle paylaşmaya devam ediyor. izleyiciler, truman’ın hikayesinde belki de kendilerini buluyorlar. hayaller, olmak istedikleri var. izleyici, aynı zamanda tüketici. şovun yayını kesildiğinde perdeye yansıyan iki polis bir TV dergisi bulup kendilerine yeni alternatif aramaya koyuluyorlar. işte bu nedenle filmin sonunda truman’ın bu yapay dünyadan kaçıp kaçmayacağı çok da önemli değil. sistem, izleyici için yeni kahramanlar yaratmaya hazır zaten.

medyanın sunduğu yapay dünya ve izleyicinin buradaki tutsaklığı (frankfurt okulu açısından bakıldığında) ister istemez marcuse’nin kapitalist sistemi totaliter rejimlerin devamı olarak açıklayan görüşlerini hatırlatıyor. sistemin devamını sağlayan araçlardan biri olarak medya, izleyiciyi ekran başında tutuyor, onları istediği gibi şekillendirmeye, aynı şeyi düşünmeye ve sergilediği ürünleri satın almaya sevkediyor. Böylece, medya gerçekliği yeniden belirliyor ve yönetenin yönetmesini kolaylaştırıyor.

the movie is framed around the television show “the truman show”. its main character, truman burbank, has lived his entire life since before birth in front of cameras for the show, though he himself is unaware of this fact. truman’s life is filmed through thousands of hidden cameras, 24 hours a day and broadcast live around the world, allowing executive producer christof to capture truman’s real emotion and human behavior when put in certain situations. truman’s hometown of seahaven is a complete set built under a giant dome and populated by the show’s actors and crew, allowing christof to control every aspect of truman’s life, even the weather.